NEY BÖLÜMLERİ - NEY PARTS

KAMIŞ - REED

Ney, "kargı" adı verilen ve bilimsel adı "arundo donax" olan, kısa boğumlu ve boğum araları birbirine mukabil (?) kamışlardan imal edilir.

Kargı kamışı bataklıklarda ve çok sulak yerlerde yetişmez. Sanılanın aksine tarla kenarlarında az kumlu, bol alüvyionlu, taban suyu olan, bol rüzgar ve güneş alan, deniz seviyelerine yakın, sıcak bölgelerde gündüz ve gece arası ısı farkı çok olan bölgelerde, özellikle doğu Akdeniz ve çevresinde yetişmektedir.

The ney is constructed using the "arundo donax" plant, the piece of reed must consist of short segments that are equal to each other and is essential that the reed be a single piece. The arundo donax plant does not grow or develop in swamp lands or wet environments as thought, however in an open field with rich and moist soils, high levels of alluvion, high levels of wind and sunshine close to the ocean where there is a great difference in temperature between day and night. The ecological characteristics are typically found in the Eastern Mediterranean areas of Turkey. Reeds that are suitable for the construction are found more in widespread reed fields.

Ney yapımına uygun kamışlara genellikle seyrek kamış kümelerinde daha sık rastlanır. En uygun kamış kesim mevsimi, Kasım ve Şubat ayları arasıdır. Kasım ayı öncesi kamışlar tam olgunlaşıp suyunu çekmediği için; Şubat ayı sonrası ise cemrelerin ve baharın yaklaşması sebebiyle yeniden doğma ve yeşerme dönemi başladığından dolayı, asla kesim yapılmamalıdır.

The most suitable harvesting season is between the months of November and February. Harvesting before this period will result in a premature and moist reed which will not be suitable and harvesting after this period is also not appropriate because it is when the plants start to regenerate which will give the same results. So harvesting outside the appropriate months will make the reed ineligible for the construction of the ney.

Yapıma uygun kamışların çok kalın ya da çok ince olması, neyin sesini olumsuz yönde etkiler. Bulunacak kamışın arzu edilen kalınlıkta, sık lifli, suyunu çekmiş, yaprak, budak ve uç püskülü sararmış olması gerekmektedir. Ney yapımına müsait olan malzemenin, binlerce kamış arasında üç ilâ beş adet gibi çok küçük oranlarda bulunması, bu işi oldukça zorlaştırmaktadır.

The reeds used for construction must be neither too thick nor too thin; this affects the sound of the ney in a negative way. The reed to be used must be of an appropriate thickness, dried of moisture, its knots and tassels must also be dried till it takes a yellow shade. Suitable reeds are very rare and difficult to find, only about 3-5 pieces are found in a field of thousands.

Tarafımdan edindiğiniz, ya da edinecek olduğunuz neylerin malzemesi, bu vasıflara sahip yüksek ses ve kamış kalitesi sebebiyle, Antakya bölgesinden özel olarak toplanıp seçilerek ve özenle imal edilerek, siz değerli neyzenlere ya da neyzen adaylarına sunulmaktadır.

The neys that are constructed and offered by myself carry all the above mentioned characteristics and requirements, the reeds used are collected specially from the Antakya region in Turkey and are constructed with great care and detail. As a result of this the neys have a rich, strong and high quality sound.

BAŞPARE - MOUTHPIECE

Başpâre neyin birinci boğumuna, yani ses kutusu olarak tabir edilen kısma sıkıca takılan, sesin daha parlak ve volümlü çıkmasına, ayrıca neyin kolay üflenmesine yarayan bir çeşit ağızlıktır. Eski devirlerde neylerin başpâresiz olarak üflendiğine dair kayıtlar vardır. Günümüzde Arap ülkelerinde neyler hâlen başpâresiz olarak kullanılmaktadırlar. Neye başpâreyi 16. yüzyılda Osmanlıların taktığı söylenir. Son zamanlarda diğer ülkelerde de ülkemizdeki gibi başpâreli ney üfleyen neyzen sayısı oldukça artmıştır.

Başpâre, geçmişte olduğu gibi günümüzde de manda boynuzundan imal edilmektedir. Başpâre yapımına uygun manda boynuzu için mandanın oldukça yaşlı, yani ortalama 20 ilâ 25 yaşları arasında olması gerekmektedir. Çünkü, daha genç mandaların boynuzlarının iç kesitleri boş olduğu için başpâre yapımına uygun olmazlar. Günümüzde manda yetiştiriciliğinin her geçen gün azalması ve mandaların yaşlanmadan kesilmesi sebebiyle, manda boynuzu bulmak neredeyse imkânsız hale gelmiştir.

Başpâre yapımı için aynı zamanda fildişi (maliyetinin yüksek olması sebebiyle çok az tercih edilir), delrin, abanoz ve şimşir gibi malzemeler de kullanılmaktadır. Bunun yanısıra usta bir başpâre yapımcısı olan neyzen Salih Bilgin’in bulduğu ve tasarladığı, boynuzdan elde edilen malzemenin değerli ahşap türleriyle içiçe kullanıldığı başpâreler de kullanılmaktadır. Bu tür başpârenin esas işleyiş prensibi boynuz ile aynıdır. Haznesi ve ağızlığı boynuz, başpârenin tablası, yani etek kısmı ise ahşaptır. Çift renk efekti sayesinde ayrıca çok hoş gözükmektedir. Boynuz başpâre, tornada çekilir. Oldukça zahmetli ve ustalık isteyen bir iştir. Başpârelerin konik formları, üfleme ağzı (ağız açıklığı) ve hazne genişlikleri, her neyzenin alışkanlıklarına göre değişiklik gösterebilir.

The mouthpiece is located on the first segment of the ney, this is also the segment know as the sound box. This mouthpiece aids in producing a richer and clearer sound at the same time producing higher volumes. It also aids the player in producing the desired sounds easier. The original neys are known to be played without any mouthpiece, we can still see this in many Arab nations around the world today. The mouthpiece is known to have been introduced by the Ottomans in the 16th century and has since become widespread around the world and still in use today. The mouthpiece is still produced from buffalo horn today as it was in the past. Suitable buffalo horn for the mouthpiece must be obtained from elder buffalo with an average age of between 20-25 years. This is because younger buffalo horns are usually underdeveloped and hollow inside, which makes it unsuitable for production. However, finding such material has become almost impossible due to a significant reduction in buffalo farming and production, most buffalos will not reach the required age. Various other materials can be used in the construction of the mouthpiece for example ivory (not highly preferred because of high manufacturing cost), delrin, ebony, and boxwood. Professional mouthpiece maker and Neyzen Salih Bilgin has designed a new form of mouthpiece designed using both buffalo horn and valuable timbers together in the one mouthpiece. These mouthpieces are processed and function similar to horn mouthpieces. Its chamber and mouth section are horn and its circular skirting section is timber. These mouthpieces are aesthetically pleasing and look great as a result of dual materials and colours. Buffalo horns are processed on a lathing machine and require great detail, attention and expertise.

Atölyemizde yukarıda bahsi geçen malzemelerden başpâre yapıldığı gibi, üretimini yapmış olduğum neylerimde standart olarak özel bir malzemeyle yapılan başpârelerimi kullanmaktayım. Bu başpâreler görüntü, renk, parlaklık, sertlik, performans ve ses tonu olarak boynuzla hemen hemen aynıdırlar. Üretimini yapmış olduğum neylerin başpâre ölçüleri, ağız açıklığı hariç, standarttır. Ağız açıklığı, neyzenlerin alışkanlıkları ve dudak yapıları doğrultusunda 16-17-18 mm arasında değişiklik gösterebilir. Genellikle 16-17 mm arası tercih edilmektedir. Başpârelerimizin yüksekliği standart olarak 18 mmdir. Boğaz çapları ise yine standart ve değişmez ölçü olarak 18-19-20-21-22-23-24 mmdir. Bu ölçüye paralel şekilde, neyin genişliği ile orantılı başpâre ayak çapı da standarttır. Bu standart ölçüler sayesinde başpâresi kaybolmuş bir neyin seri numarasını tarafımıza bildirerek, aynı ölçülere sahip orijinal başpâresini isteyebilirsiniz.

Mouthpieces produced in our workshop are constructed using the above materials mentioned, we use a special single type of material as a standard for our neys. These mouthpieces are aesthetically pleasing in all aspects such as design, colour, shine, strength, performance and its sound tone is very close to that produced of buffalo horn. Our mouthpieces are all produced to a standard. The opening end of the mouthpiece can be customized for the player according to their preference and can be changed to be produced at 16-17-18 mm. The standard height of the mouthpiece is 18 mm. The width is also a standard and varies between 18-19-20-21-22-23-24 mm. In the possible event of a lost mouthpiece a replacement one can be arranged upon quoting the serial number of the ney which contains the original measurements. The conical, chamber and mouth opening dimensions can be specialized to each players own preferences.

PARAZVANE - RINGS

Neyin üst ve alt uçlarına, çatlamasını engellemek için sıkıca geçirilen yüksüklere "parazvâne" adı verilir. Sarı (pirinç), bakır, gümüş, altın ve bafon (alpakka) gibi metallerden yapılabilir. Altın, maliyeti nedeniyle pek tercih edilmez. Genellikle bafon kullanılır.

İmal ettiğim neylerde, parazvâne malzemesi olarak, kararma ve okside olma risklerini taşımayan standart bafon kullanılmaktayım. Bafona, yani alpakkaya, halk dilinde "Alman gümüşü" de denir. Bafon ve altın hariç, yukarıda adı geçen diğer metaller oksitlenmektedirler.

Parazvâne, neyin çatlamasını engellemenin yanısıra, estetik olarak güzel gözükmesini de sağlayacağından dolayı, kuyumcu titizliğinde uygulanmalı, kaynak yerleri belli olmayacak şekilde işlenip polisajı (parlatma işlemi) yapılmalıdır.

The rings that are placed at both ends of the ney are call “parazvâne”, these are in place to prevent any cracking or splitting that may occur in the reed. It can be constructed using brass, copper, silver, gold and bafon (German silver). However, gold is not highly preferred because of cost. Bafon is more commonly used. The material used for the parazvâne on our neys are free from oxidization and fading. Bafon also known as German silver is used as a standard. From the above mentioned, materials other than bafon and gold oxidize with time. Apart from preventing splitting and cracks that could occur, the parazvâne adds to the neys aesthetic features and therefore requires the care and detail of a jeweller, it must be polished and buffed so that the joints are not seen.

Parazvânelerin en önemlisi, neyin birinci boğumundaki, yani başpârenin takıldığı boğumdaki parazvânedir. Bu parazvânenin çok gevşek olması halinde, başpâre kamışa takılırken kamışın çatlama riski ortaya çıkabilir. Bu bakımdan, gevşeyen parazvânelerinizi lütfen neyiniz ile birlikte getiriniz. Herhangi bir ücret talep etmeksizin parazvâneniz yenisi ile değiştirilecektir

The main parazvâne, which is beneath the mouthpiece is most important. If this parazvâne is too loose the reed may crack or split when placing the mouthpiece on. In a situation where the parazvâne becomes loose, please return it along with your ney and it will be replaced with a new one at no charge.